Hipospadias, idrar deliğinin yerleşimine göre farklı sınıflara ayrılabilir:
- Glandüler Hipospadias: İdrar deliği, penisin baş kısmında ve normal idrar deliğine çok yakındadır. Bu durum, en hafif form olup cerrahi başarı oranı yüksektir.
- Koronal Hipospadias: İdrar deliği, penisin baş kısmı ile gövdesi arasındaki birleşim yerinde bulunur. Bu form da genellikle cerrahi olarak düzeltilmesi kolaydır.
Her iki durum genel olarak “distal hipospadias” olarak sınıflandırılır ve çocuklarda en sık karşılaşılan formdur.
- Orta ve Proksimal Hipospadias: İdrar deliği, penisin gövdesinin herhangi bir yerinde, penis ile torbaların birleştiği bölgede, hatta anüse yakın perine bölgesinde olabilir. Bu formlar daha aşağı yerleşimli hipospadiaslar olarak bilinir ve cerrahi tedavisi daha zordur.
Hipospadias Ne Sıklıkta Görülür?
Çocuk ürolojisi pratiğinde en sık karşılaşılan durumlardan biridir. Hipospadias, her 250 erkek çocuğundan birinde görülür. Distal tip hipospadias, yani idrar kanalının penis ucuna yakın olduğu durumlar, en sık görülen tiptir.
Tanı ve Ek Araştırmalar
Bebek doğduğunda yapılacak dikkatli bir fizik muayene ile hipospadias tanısı rahatlıkla konulabilir.
Hipospadias tanısı aldıktan sonra özellikle ağır olgularda ek araştırmalar yapılmalıdır. Bu araştırmalar, yandaş ürogenital sistem bozukluklarının varlığını belirlemek amacıyla gerçekleştirilir. Özellikle böbrekler, idrar boşaltma kanalları ve mesanenin durumu incelenmelidir. Hipospadias ile birlikte iki taraflı inmemiş testis durumu varsa, kromozomal araştırmalar yapılarak, bu durumun cinsel farklılaşma sorunu olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır.
Hipospadias Nedenleri
Hipospadiasın temel nedenleri genellikle bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri şunları içerebilir:
- Genetik Faktörler: Aile geçmişinde hipospadias öyküsü olan çocuklarda görülme riski artabilir.
- Hormonal Faktörler: Hormonal dengesizlikler hipospadias gelişimine katkıda bulunabilir.
- Çevresel Faktörler: Anne gebeliği sırasında maruz kalınan bazı kimyasallar veya ilaçlar riski artırabilir.
Hipospadias Belirtileri
Hipospadias, erkek çocuklarda doğuştan görülen ve idrar deliğinin normal yerinden farklı bir yerde (penisin alt yüzeyinde) bulunmasıyla karakterize bir anormalliktir. Hipospadias belirtileri şunlardır:
- Anormal İdrar Deliği Konumu: İdrar deliği, normalde penisin ucunda olması gerekirken, hipospadiaslı çocuklarda penisin alt yüzeyinde, daha yakın bir konumda olabilir. Bu konum, penisin başına, ortasına veya daha gerisine kadar değişebilir.
- Sünnet Derisinin Anormal Gelişimi: Hipospadiaslı çocuklarda sünnet derisi penisin ön tarafında eksik olabilir ve sadece penisin arka kısmında bulunabilir. Bu durum halk arasında “peygamber sünnetli” veya “doğuştan sünnetli” olarak adlandırılabilir.
- Kordi (Penis Eğriliği): Hipospadiaslı çocuklarda penis, ereksiyon (sertleşme) durumunda aşağıya doğru eğilebilir. Eğrilik, idrar deliğinin konumuna göre değişiklik gösterebilir. İdrar deliği penisin ucundan ne kadar uzaksa, eğrilik de genellikle o kadar belirgin olur.
- İdrar Yapma Zorluğu: Hipospadiaslı çocuklar, ayakta idrar yaparken idrarlarının karşıya doğru gitmesi yerine aşağıya doğru akması nedeniyle zorluk yaşayabilirler. Bu yüzden oturarak idrar yapmayı tercih edebilirler.
- Cinsel ve Üreme Fonksiyonlarında Potansiyel Problemler: Tedavi edilmediği takdirde, hipospadias ileri yaşlarda cinsel ve üreme fonksiyonlarını etkileyebilir.
Hipospadias cerrahisinde, temel tedavi hedefleri arasında idrar deliğinin normal yerine taşınması, sünnet derisinin düzeltilmesi ve varsa penis eğriliğinin (kordi) giderilmesi bulunur. Bu cerrahi müdahaleler genellikle çocukların 6-18 aylık arasında yapılır.
Hipospadias Tanısı ve Teşhisi
Hipospadias genellikle doğumdan sonra fizik muayene ile teşhis edilir. Doktor, penisin anatomik yapısını inceleyerek durumu değerlendirir. Gerekli durumlarda ultrasonografi veya diğer görüntüleme teknikleri kullanılabilir.
Hipospadias Tedavisi
Hipospadias’ın tek tedavisi cerrahidir. Çocuğun cinsel kimliğini keşfettiği 2-6 yaş arası “fallik dönem” denilen dönemde, penise yapılacak ağrılı müdahalelerden kaçınılması gereklidir. Bu nedenle, çocuk cinsel kimliğini keşfetmeden önce, bezli dönemde hipospadias cerrahisi yapılmalıdır. Bu dönemde yapılan cerrahi müdahalenin bakımı da daha kolaydır.
Hipospadias Cerrahisini Kim Yapmalıdır?
Hipospadias cerrahisi için tanımlanmış yaklaşık 500 çeşit ameliyat bulunmaktadır. Plastik cerrahlar, ürologlar, çocuk cerrahları ve hatta genel cerrahlar bu ameliyatı yapabildiğini iddia etmektedir. Ancak, tecrübesiz ellerde yapılan her üç ameliyattan birisi komplikasyonla sonuçlanmaktadır. Literatürdeki kanıta dayalı bilgiler, bu ameliyatın çocuk ürolojisi uzmanları veya bu konuda deneyimli çocuk cerrahları tarafından yapılması gerektiğini göstermektedir.
Hipospadias Ameliyatında Ne Yapılır?
Temel amaç, üretra denilen idrar deliğini penisin ucuna getirmektir. Yaygın olarak sorulan bir soru, tedavinin dikişle mi yoksa yama ile mi yapıldığıdır. Her iki yöntem de kullanılabilir. Temel olarak, dikişle idrar kanalı oluşturulduktan sonra, üzerine bir katman olarak yama getirilmesi dokuyu daha sağlamlaştıracaktır.
Penisteki eğrilik mutlaka düzeltilmelidir. Hipospadiasın ağırlık durumuna göre, cerrahi müdahale sırasında sünnet de yapılabilir. Sünnet derisi, yama olarak kullanılabilir. Sünnetin ameliyatla birlikte yapılması çocuğu ikinci bir ameliyattan kurtaracaktır.
Komplikasyonlar Nelerdir?
Tecrübesiz ellerde yapılan hipospadias ameliyatlarında komplikasyon oranı oldukça yüksektir. Çocuk veya bebeğe bu sorunu tek bir ameliyatla çözebilme şansı tanınmalıdır. Daha önce cerrahi girişim uygulanmış bir peniste, başarı oranı hiç dokunulmamış olana göre daha düşüktür.
En sık karşılaşılan komplikasyon, fistül gelişimidir. İdrar deliği penis ucuna taşınır, ancak arada bir yerde dikişlerin açılması sonucu idrarın birden fazla delikten gelmesi söz konusu olabilir. Bu komplikasyon geliştikten sonra, 6 ay geçmeden herhangi bir müdahalede bulunulamaz. Ancak düzeltmesi en kolay komplikasyonlardan biridir.
Diğer komplikasyonlar arasında şunlar bulunur:
- Dikişlerin Tamamen Açılması: Ameliyat sonrası dikişlerin tamamen açılması durumu.
- Kanama: Cerrahi işlem sırasında veya sonrasında meydana gelebilecek kanamalar.
- Penis Derisinde Gangren Gelişmesi: Cerrahi sonrası penisin derisinde doku ölümü (gangren) gelişmesi.
- Darlık: Üretral kanalın daralması durumu.
- Peniste Eğrilik: Ameliyat sonrası peniste eğrilik oluşması.
Çocuk ürolojisi uzmanları veya bu konuda deneyimli çocuk cerrahları tarafından yapılacak ameliyatlar, komplikasyon riskini azaltmada önemli bir rol oynar.
Hipospadias Sonrası İyileşme Süreci ve Takip
Günümüzde hipospadias konusunda deneyimli çocuk ürolojisi uzmanları veya çocuk cerrahları, hipospadias ameliyatlarını günübirlik cerrahi işlemler olarak gerçekleştirmektedir. Bu, çocuğun ameliyat olduktan sonra aynı gün evine gidebileceği anlamına gelir. Ameliyat sonrası üçüncü veya beşinci günde pansuman açılır ve yedinci günde sonda çekilir. Çocuğun hastanede kalmasına gerek yoktur.
İyileşme süreci için “stent” adı verilen idrar sondaları kullanılır. Bebeklerde, çift bez kullanılarak sondasıyla beraber eve gönderilir. Büyük çocuklarda ise stent, penis başına yakın bir yerde kesilir ve çocuk, stentten idrarını yapabilir.
Önemli Bilgi
Ebeveynler, çocuklarında hipospadias belirtileri fark ederlerse, vakit kaybetmeden bir çocuk cerrahisi uzmanına başvurmalıdır. Erken teşhis ve tedavi, çocuğun sağlığı açısından önemlidir.
